Direktiva o uslugama

Sloboda pružanja usluga predstavlja jednu od četiri ekonomske slobode, što je od posebne važnosti za otvorenu i eurizovanu ekonomiju Crne Gore, snažno orjentisanu na sektor usluga i uz model razvoja baziran na privlačenju stranih investicija. Crna Gora kao članica STO, potpisnica više sporazuma o slobodnoj trgovini, te zemlja koja pregovara članstvo u EU i kontinuirano unapređuje poslovni ambijent redukcijom barijera u biznisu – već i danas značajno je liberalizovala pristup sektoru usluga.

Jedna od obaveza budućeg članstva u Uniji je dalja liberalizacija tržišta usluga prema EU i EEP (Evropski ekonomski prostor EU28+3), kako u pogledu slobode prava osnivanja, tako i slobode pružanja usluga na teritoriji Crne Gore koju privremeno ili povremeno pružaju oni pružaoci usluga kojima je država osnivanja država EEP, bez obaveze osnivanja u Crnoj Gori.

Postepeno se prilagođavajući budućem članstvu i funkcionisanju na jedinstvenom tržištu EU (uključujući i Norvešku, Island i Lihtenštajn kroz EEP), Crna Gora ima obavezu da ispuni sve uslove za punu primjenu Direktive 2006/123/EZ Evropskog Parlamenta i Savjeta od 12. decembra 2006. godine o uslugama na unutrašnjem tržištu do dana pristupanja EU u okviru pregovora u pregovaračkom poglavlju 3.

Glavni cilj usvajanja Direktive o uslugama bio je da se napravi napredak prema istinskom unutrašnjem tržištu usluga tako da, kako firme, tako i potrošači, mogu u potpunosti da iskoriste mogućnosti koje pruža ovaj najveći sektor evropske ekonomije. Direktiva o uslugama je veliki korak naprijed u osiguravanju da i pružaoci i korisnici usluga jednostavnije ostvare korist osnovnih sloboda zagarantovanih u članovima 49 do 61 UFEU – slobode osnivanja i slobode prekograničnog pružanja usluga. Kako bi se to i postiglo, odredbe Direktive usmjerene su na pojednostavljivanje administrativnih procedura, uklanjanje prepreka za uslužne aktivnosti, kao i poboljšanje uzajamnog povjerenja između država članica i povjerenja pružaoca i potrošača u unutrašnje tržište.

Prekogranično pružanje usluga podrazumijeva da pružalac usluge, registrovan u bilo kojoj državi članici EU (odnosno državi EEP) može slobodno prekogranično pružati usluge u drugim državama, bez obaveze registracije sjedišta poslovanja, tj. poslovnog nastanjivanja, ukoliko se usluge pružaju na privremenoj i povremenoj osnovi. Sloboda pružanja usluga znači odsutnost stalnog i kontinuiranog učestvovanja u ekonomskom životu države članice domaćina.

Osnivanje uključuje stvarno obavljanje ekonomske aktivnosti preko stalnog boravka na neodređeni vremenski period.

Direktiva o uslugama je obavezna za sve države Evropskog ekonomskog prostora (EEP) i podrazumijeva usaglašavanje institucionalnog i regulatornog okvira kako bi se omogućila:

• jednostavna i nediskriminišuća pravila za privatni sektor usluga
• manje prepreka pokretanju poslovanja, ulasku na tržište i konkurenciji
• pojednostavljivanje i digitalizaciju procedura izdavanja licenci za pružaoce usluga
• osiguravanje prekograničnog pružanja usluga

Dva scenarija
1. Sloboda poslovnog nastanjivanja (na trajnoj osnovi) – obaveza registracije u Crnoj Gori
2. Sloboda prekograničnog pružanja usluga (na povremenoj i privremenoj osnovi, bez obaveze poslovnog nastanjivanja, registracije i izdavanja dozvole u Crnoj Gori).

Temeljna pravila
Direktiva o uslugama donosi bitna horizontalna pravila:

• što jednostavnija (član 5), prethodno objavljena, jasna, proporcionalna i nediskriminišuća pravila, bez dupliranja identičnih zahtjeva (član 10)
• dozvole ne bi trebale postojati, osim ako su nužno opravdane (član 9)
• dozvola vrijedi na teritoriji države (član 10)
• prekogranično priznavanje identičnih osiguranja od odgovornosti (član 23)
• bez zabrana marketinga profesija (član 24), osim zbog profesionalnih pravila
• bez ograničenja multidisciplinarnosti (član 25)
• podsticanje dobrovoljnih normi (član 26)
• nediskriminacija potrošača (član 20) i sigurnost pružanja usluga.

Zabranjeni uslovi
Uslovi koji se navode u članu 14 Direktive o uslugama su zabranjeni i moraju se ukloniti u svim propisima kojima se regulišu usluge:

• diskriminacija prema državljanstvu
• prebivalište ili boravište
• ispitivanje privredne potrebe
• zabrana više poslovnih nastanjivanja
• zabrana upisa u registre i poslovna udruženja
• ograničenje odabira primarnog i sekundarnog nastanjivanja
• obaveza prethodne registracije i obavljanja djelatnosti
• obaveza uključivanja lokalnih konkurenata.

Uslovi koji se trebaju ispitati
Uslove koji se navode u članovima 15 i 16 Direktive o uslugama trebalo bi ukloniti u svim propisima kojima se regulišu usluge, osim ako se u izuzetnim slučajevima mogu opravdati razlozima nediskriminacije, proporcionalnosti i neophodnosti:

• fiksne minimalne i maksimalne tarife
• teritorijalna i brojčana ograničenja dozvola
• ograničenja vlasničkih udjela i pravnog oblika
• zahtjevi za minimalni broj zaposlenih
• obaveza pružanja više vrsta usluga
• zabrane više od jednog poslovnog nastanjivanja
• obaveza na specifičan oblik poslovne infrastrukture
• obaveza poslovnog nastanjivanja za prekogranične pružaoce usluga
• komplikovana procedura za odobrenje i/ili upis u profesionalnu komoru
• obaveza adrese ili posebnog identifikacionog dokumenta
• primjena ograničavajućih ugovornih sporazuma
• nepriznavanje profesionalnog osiguranja.

Ekonomske koristi implementacije Direktive o uslugama

• lakši pristup tržištu novim preduzetnicima
• podsticaj (samo) zapošljavanju i prekograničnoj mobilnosti profesionalaca
• prilika za ostvarivanje prihoda
• kvalitet i inovativnost usluga
• doprinos većem privrednom rastu.

Nadležni organi i propisi
Ministarstvo ekonomskog razvoja
Rimski trg 46, Podgorica
+382 20 482 423

psc@mek.gov.me 

Direktiva o uslugama
Zakon o uslugama
Informacije Evropske komisije